Versus (PD)

Janos was nooit eerder in deze boekenwinkel geweest. De winkel had de vorm van een pijpenla, waarin aan beide wanden de volgestouwde boekenkasten tot het plafond reikten. Hij had nog nooit een meesterwerk gelezen en nu had hij er twee in zijn handen. Hij moest ze op een laddertje helemaal boven uit de kasten vissen, bij de D en de V. Dat durfde hij trouwens pas toen hij een andere klant die ladder had zien beklimmen.
Hij spiekte naar de twee verkopers en schatte in dat het een stel moest zijn. Hun gekibbel was vanaf de plek waar hij achterin de winkel stond nog goed te verstaan. De man bromde iets van in mijn zaak geen literaire thrillers. In de verontwaardigde repliek van de vrouw verstond Janos iets van ja, maar zo verliezen we de strijd, dat weet jij ook wel. Om er vervolgens in te wrijven dat die hardnekkigheid van hem nog eens het einde zou betekenen en daarmee bedoelde ze niet alleen de zaak, zei ze er met een onderdrukte stem dreigend achteraan.

In een poging zo nonchalant mogelijk over te komen, benaderde Janos de kassa. Hij schoof de twee meesterwerken op de toonbank, schraapte zijn keel en verbrak de impasse waarin het stel beland was.
‘Mag ik u wat vragen?’ zei Janos aarzelend.
De vrouw keek hem als eerste aan en nam het woord. De man zweeg en bekeek aandachtig de twee naar voren geschoven titels.
‘Natuurlijk, zegt u het maar.’ De eerdere verontwaardigde toon in de vrouwenstem had plaats gemaakt voor een geforceerde vriendelijkheid.
Janos keek de vrouw aan en hij zag duidelijk dat ze een snor had. Dunne, bruine donshaartjes, maar toch, een snor.
‘Welk boek zou u aanraden, deze Zuid-Amerikaan of deze Rus? En staan er niet te veel Russische namen in? Ik vind dat altijd zo verwarrend.’ Dat meende Janos oprecht. Maar dat kon in het andere boek ook zo zijn met Zuid-Amerikaanse namen. Beide boeken telden meer dan zevenhonderd pagina’s.
‘Tsja, lastig kiezen hoor. Dat van die Russische namen went wel als je eenmaal begonnen bent, denk ik.’ De vrouw bekeek de titels aandachtig. Janos vermoedde dat ze beide boeken niet gelezen had. Nu mengde ook de man zich in het gesprek.
‘Beide boeken hebben zo hun eigen merites. De vraag is, heb je meer zin in Latijns-Amerikaans of Russisch.’ De man keek Janos nu afwachtend aan.
Nee, hij wilde een pasklaar antwoord. Zo van, dié moet je lezen, echt geloof me. Om Janos nog verder in vertwijfeling te brengen, gaf de man nog wat wetenswaardigheden prijs.
‘Deze Zuid-Amerikaanse auteur hier heeft zelfs de Nobelprijs voor de literatuur gewonnen. Maar aan de andere kant kun je deze Rus zien als wegbereider van de twintigste-eeuwse roman met vervreemding als thema.’ De man snoof een keer om zijn net geëtaleerde kennis kracht bij te zetten.
De stand van de titelstrijd was nog steeds 1-1, dacht Janos.
‘Heeft u deze boeken gelezen?’ vroeg hij om een keuze te forceren.
‘Jazeker, deze Zuid-Amerikaan. Een magistraal boek mag ik wel zeggen. Dit apocalyptische verhaal gaf een nieuwe impuls aan de historische roman in de Spaanstalige wereld.’ Opnieuw snoof hij. Het was 2-1 voor de Zuid-Amerikaan.
Eindelijk kon Janos een knoop doorhakken, maar de verkoper was niet van plan om hem dat moment van bevrijding te gunnen. Helemaal op dreef en met glinsterende ogen stak de man zijn rechterwijsvinger op.
‘Wacht even. Mag ik u dan toch wijzen op een boek dat u zeker in overweging moet nemen. Net binnengekomen. Het is een echte bildungsroman.’ Onder de toonbank haalde hij een minstens zo vuistdik boek tevoorschijn als de twee besproken meesterwerken. ‘Een prachtig verhaal, dat u meevoert in de zoektocht van het humanisme versus het reële gevaar van absolutisme. Naast deze twee boeken die hier voor ons liggen een aanrader als u het mij vraagt.’
Janos keek de vrouw met de donssnor, die zwijgend achter de man stond, vragend aan. Hij wist nu helemaal niet meer welk boek hij moest kiezen. Het was tevergeefs, ze keek niet terug. Janos zag hoe ze een slok van haar koffie nam en met een radeloze blik over de rand van de mok naar haar man keek.
Janos wist een ding zeker toen hij haar daar even hulpeloos zag staan als hij. Die literaire thrillers zouden er nooit komen. Een keuze voor Janos’ meesterwerk evenmin.